OUD WAPENVELD
Welkom op de homepage van de
historische vereniging.
Wapenveld tussen de Dreef en de Belt
Door E. Steenbergen
Het kanaal bij het Kloosterbos
Het Apeldoornsch Kanaal:
In 1827 werd het kanaal van Hattem naar Apeldoorn gegraven, in opdracht van
koning Willem I, voor een deel op de plaats waar al heel lang water door heen
stroomde, de Grift.
In Wapenveld waren vele bruggen over het kanaal: de Werverbrug bij de Berghuizer,
de Kloosterbrug, het Molenvonder bij de molen, de Manenbergerbrug, de
Flessenbergerbrug, de Suikerbrug en de Kersbrug op de Pikhaere. De
Flessenbergerbrug was een verplaatste brug; daarvoor was er over de Grift een
brug die een verbinding had met de Lagestraat, vermoedelijk vanaf de Brinkweg
langs de boerderij op Kanaaldijk 69.
(In Heerde Historisch 96 en 97 wordt het kanaal uitgebreid beschreven door
dezelfde auteur - redactie).
KERKEN IN WAPENVELD:
heeft zich later tot een dorp ontwikkeld dan de eromheen liggende kernen. Waren
Veessen, Vorchten en Heerde allang een dorp met een kerk, Wapenveld kreeg zijn
kerk pas in 1843 en werd toen tot een dorp "verheven"- zo staat er geschreven
door burgemeester Van Meurs. Doordat de kerk in Heerde in 1841 verbouwd moest
worden, kregen de Wapenvelders toestemming om samenkomsten te houden in de
school aan de Ossenkamp .
Dat beviel hen zo goed dat er een verzoek werd gedaan om een zelfstandige kerk
in Wapenveld op te richten.
Er wordt voortvarend gewerkt zoals blijkt uit het schrijven van burgemeester
N.S. van Meurs, gedateerd 15 februari 1843:
"in antwoord op u Edelgestrenge missive heb ik de eer te berigten dat er in het
afgelopen jaar ene nieuwe Hervormde kerk en pastorie met een torentje er op in
de buurt Wapenveld is gebouwd op de percelen Sectie C no. 184 en 185 naast het
zoogenaamde Zwarte Paard en wel juist op de plaats waar de weg tussen twee
gemelde nummers heeft gelopen, zijnde dien weg op de kaarten voorkomende onder
de naam van Manenburgsche straat, verlegt in eene regte lijn naar de
Manenburgsche brug over het kanaal. De buurt Wapenveld is bij Koninklijk Besluit
eene kerkelijke gemeente verklaart en daardoor tot een dorp verheven."
De Gereformeerde kerk is ontstaan na de Afscheiding in 1835 onder ds.
Brummelkamp uit Hattem. De eerste diensten zijn gehouden bij Steven Jans Mulder
bij molen "de Vlijt." Later in 1844 in het eerste Gereformeerde kerkgebouw in
Heerde aan de Bonenburgerlaan, waar ook de Gereformeerde Wapenvelders naar toe
liepen, tot zij in 1861 hun eigen kerkgebouw kregen.
De eerste kerk stond aan de Kanaaldijk 66, naast de boerderij van de erven
IJzerman. De huidige Gereformeerde kerk aan het kanaal is gebouwd in 1914. Door
de scheuring in 1944/45 bleven de uitgetreden leden die als Gereformeerde Kerk
Vrijgemaakt verder gingen, in het bezit van het kerkgebouw.
De overgebleven leden van de Gereformeerde kerk bouwden aan de Kwartelweg een
nieuw kerkgebouw. Deze kerk was in 1950 gereed en werd in gebruik genomen door
de Gereformeerde gemeente. In 2006 komen hier samen de leden van de
Gereformeerde gemeente en de leden van de Hervormde wijkgemeente "de Kandelaar."
Deze hebben zich verenigd in een PKN gemeente.
De Sionskerk is ontstaan na een afscheiding in 1969 van de Vrijgemaakte
Gereformeerde kerk aan het kanaal. Er werd aan de Putterweg een nieuwe kerk
gebouwd. De eerste steen werd op 20 augustus 1977 gelegd.
Nadat de Filadelfia gemeente ontstaan was, bij de familie Brem aan de
Kwartelweg, bouwde deze gemeente een kerkgebouw met woonhuis aan de Vinkenweg.
Op 22 mei 1976 werd het geheel in gebruik genomen.
De Protestantenbond had een houten kerkgebouw aan de Kwartelweg vanaf 1961.
Het kerkje is afgebroken in 1999 en er is door de Gemeente van Christenen een
nieuwe kerk gebouwd in 2000. De eerste steen werd gelegd op 30 juni 2000
WEGEN:
Een van de oudste wegen in Wapenveld is wel de Revelingseweg. Vanaf Vorchten
door de polder was er een verbinding, de Bredeweg, die al beschreven staat in
1547, toen Karel de hertog van Gelre, toestemming gaf aan het polderbestuur om
een stuw te plaatsen in de Leigrave. Deze Bredeweg gaat na de brug over de Grote
Wetering over in de Revelingseweg. De Revelingseweg had weer een verbinding via
de Dreef met de oude Hessenweg.
De Klapperdijk is ook een oude verbindingsweg, maar één die later tot
ontwikkeling is gekomen. De ouders van Steven Gerrit Klapperdijk hadden er in
1748 een boerderij.
De Klapperdijk was een verbinding tussen het kanaal en molen "De Vlijt" , en van
daar af ging deze verder over de Flipsberg naar de Hessenweg.
De Groteweg is aangelegd door een gemeenschappelijke regeling tussen vier
gemeenten in 1843. Koning Willem I gaf de aanzet en verplichtte de gemeenten
Hattem, Heerde, Epe en Apeldoorn gezamenlijk een weg aan te leggen en te
onderhouden.
De Wapenvelderkerkweg is ontstaan nadat het kanaal is gegraven in 1827. Er was
al wel een verbinding met Heerde, maar doordat het kanaal was gegraven en de
inwoners van Wapenveld meestal lopend naar de kerk in Heerde gingen, en ook
omdat bij het wegbrengen van de doden een vaste route moest worden gevolgd, is
de Wapenvelderkerkweg tot een doorgaande weg geworden.
De Hogestraat is een zijweg van de oude Revelingseweg, en sloot aan op de
Manenbergerbrug op de Klapperdijk. De Hogestraat stond van tijd tot tijd onder
water vanwege de ligging aan de rand van de Veluwe.
De wegen aan de oostkant van het kanaal werden onderhouden door de polder
Veluwe.
De meeste wegen waren buurtwegen en moesten door de aanwonenden worden
onderhouden, tot mest vegen toe. Zo is er op 3 april 1847 een proces verbaal
opgemaakt tegen de landbouwer Derk Augestinus "Wegens verzuim te werken aan de
publieke wegen."
In 1924 werd er door de buurtcommissie een verzoekschrift gedaan aan de
gemeente, ondertekend door zesenzeventig mensen, om het onderhoud van de
buurtwegen over te nemen.
Andere oude wegen zijn de Breeweg (uit 1519!), de Wildekampseweg, de Ossenkamp,
de Rolders en Hullenweg en de Molenweg.
Er waren ook vele paden, de zogenaamde scheidwallen, waarover men lopend ging,
vooral naar de kerk en op bezoek bij de buren. Meestal waren dat paden tussen
twee akkers.